Nowiny.pl
Nowiny.pl Regionalny Portal Informacyjny. Codzienny serwis newsowy z terenu Subregionu Zachodniego woj. śląskiego (powiat raciborski, wodzisławski, rybnicki, jastrzębski i żorski).
JastrzebieOnline.pl
JastrzebieOnline.pl JastrzebieOnline.pl to najczęściej odwiedzany portal z Jastrzębie-Zdroju. Codziennie tysiące mieszkańców miasta dowiaduje się od nas o wydarzeniach dziejących się w Jastrzębiu.
eZory.pl
eZory.pl eZory.pl to nowy portal o Żorach stworzony z myślą o dostarczaniu najświeższych i aktualnych informacji lokalnych dla mieszkańców Żor, dotyczących wydarzeń kulturalnych, społecznych, sportowych oraz ważnych informacji miejskich.
AgroNowiny.pl
AgroNowiny.pl Regionalny portal dla rolników. Najnowsze Wiadomości dla rolników, ceny i fachowe porady. Produkcja rolna, hodowla, uprawy, aktualne cenniki rolnicze, technika rolnicza, prawo i agrobiznes.
HistoriON.pl
HistoriON.pl HistoriON to portal dla pasjonatów lokalnej historii. Odkryj fascynującą historię naszego regionu - ciekawe artykuły, wydarzenia, ikony PRL-u, kartka z kalendarza, bohaterowie lokalni, ludzie tej ziemi i biografie na nowym portalu HistoriON.pl
Praca.nowiny.pl
Praca.nowiny.pl Regionalny serwis z ogłoszeniami o pracę oraz informacjami w rynku pracy. Łączymy pracowników i pracodawców w całym regionie.
RowerON
RowerON Projekt „RowerON – wsiadaj na koło, będzie wesoło” to promocja regionu, jego walorów przyrodniczo-kulturowych, infrastruktury rowerowej oraz zachęcenie mieszkańców do aktywnego i zdrowego spędzania czasu.
InspiratON
InspiratON Projekt edukacyjno-medialny „InspiratON – Czas na Zawodowców”, który pomaga uczniom wybrać dobrą szkołę, ciekawy zawód, a potem znaleźć pracę lub założyć własną firmę.
Kupuję - smakuję
Kupuję - smakuję Projekt „Kupuję - smakuję. Wybieram polskie produkty” promujący lokalnych i regionalnych producentów żywności oraz zakupy polskich produktów.
Sport.nowiny.pl
Sport.nowiny.pl Serwis sportowy z regionu. Piłka nożna, siatkówka, koszykówka, biegi. Wyniki, tabele, zapowiedzi.
Sklep.nowiny.pl
Sklep.nowiny.pl Sklep.Nowiny.pl powstał w odpowiedzi na coraz szersze potrzeby naszych czytelników i mieszkańców regionu. Zapraszamy na zakupy wyjątkowych limitowanych produktów!
Instytut Rozwoju Inspiraton
Instytut Rozwoju Inspiraton Instytut powołaliśmy do życia w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na przystępne kursy online rozwijające kompetencje zawodowe. Naszą misją jest tworzenie kursów wspierających rozwój kariery naszych kursantów.

Co jedli nasi przodkowie podczas wieczerzy wigilijnej? Boże Narodzenie w dawnej Polsce i na Śląsku [cz. I]

Ile potraw powinno znaleźć się na wigilijnym stole? Co jedli biedni, a co bogaci mieszkańcy ziem polskich? Jakimi potrawami z wigilijnego stołu dzielono się ze zwierzętami i dlaczego? Odpowiedzi na te pytania oraz wiele innych ciekawostek znaleźliśmy w dawnych Nowinach.

Co jedli nasi przodkowie podczas wieczerzy wigilijnej? Boże Narodzenie w dawnej Polsce i na Śląsku [cz. I]
Zdjęcie ilustracyjne przedstawia wieczerzę wigilijną w domu polskim w 1926 r. (źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe).

Ryba tylko u zamożnych

Zwyczaje wigilijne ludu są w zasadzie jednakowe w całym kraju. Uczta składa się stosownie do zamożności, z dań od trzech do dwunastu; podają:

  • polewkę z maku,
  • groch polny, kraszony olejem,
  • śledzia smażonego w oleju,
  • kluski z jaglami,
  • kluski słodkie z makiem,
  • gruszki suszone i jabłka,
  • ryby jedzą tylko zamożni.

Przy szlacheckim stole

Stół, przy którym zasiąść mają goście do uczty, zasłany jest sianem, a w każdym rogu izby stoją snopy żyta. Zasiada koniecznie parzysta liczba osób. Wieczerza, rozpoczęta migdałową polewką, składa się nieodzownie z dziewięciu potraw, głównie rybnych, między któremi figurować musi lin z kapustą i kluski z miodem i makiem. Znajduje się tu także strucla, czasem do 3 łokci długa, ozdobiona po wierzchu plecionką z ciasta, osypana czarnuszką, która aż do święta Trzech Króli zastępuje zwykłe bochenki chleba.

Opłatek i śledź dla... bydła

Uczta rozpoczyna się z zabłysnięciem na niebie pierwszej gwiazdy; stół zasłany jest słomą a pod nim naprószone siano. Po uczcie gospodarz bierze każdej potrawy łyżkę, kładzie do faski, dodaje opłatek i śledzia, wszystko miesza z sieczką i sianem z pod stołu, a następnie daje bydłu, żeby także i ono Gwiazdki pokosztowało.

Uczyniwszy to, bierze kulkę, a parobek słomę ze stołu i wychodzą do sadu; parobek powrósła kręci i obwija nimi drzewa, gospodarz zaś stuka w każde kulką, mówiąc: Żebyście tak plonowały, żebyście owocowały więcej niż liści miały.

Stamtąd udaje się do pszczół i znów puka po trzy razy kulką w ule i koszki, żeby owady obudzić: Wiedzcie robaczki - mówi do nich - iż o 12-ej w nocy Pan Jezus się narodził; cieszcie się i wy!

Rzekłszy to, idzie przed dom i rozsypuje ziarna zbożowe dla ptastwa, "żeby, kiedy się wszyscy radują i weselą z Narodzenia Pańskiego, i biedne ptastwo z głodu nie pomarło".

Chłopska wieczerza? Zupa z konopi i kasza

U włościan wieczorem po pierwszej gwiazdy wnijściu i rozłamaniu się opłatkiem, idzie na stół siemieniec (zupa - z nasion konopi - red.) z pęcakiem (kaszą domową), groch, śliwy z kaszą, lub gruszki, rzecza suszona i gotowana, której ogonkami ciskają na siebie, mówiąc: "Nie rób mi bolączek!". Ciskają też groch o ścianę, wołając: "Wielku, wielku! Chodź do grochu, jak nie przyjdziesz, to nie przychodź aż dosiego roku!".

Z opłatków różnobarwnych lepi się świat (kulę, często z krzyżykiem - red.) i kolebkę, które należy powiesić u stragarza powały, gdzie wisieć mają aż do przyszłorocznych świąt.

Kutia - oryginalna receptura

(...) Nieodzwoną potrawą w dzień Wigilii Bożego Narodzenia, a u Rusinów i w dzień Wigilii Trzech Króli, tak wśród wiejskiego ludu, jak też i szlachty i możnych była "kutia" - ziarnka pszenicy, oczyszczone z łuski, zgotowane, zaprawiane miodem i roztartym makiem (...)

źródło: "Nowiny Raciborskie" z 20 grudnia 1913 r., 23 grudnia 1918 r., 24 grudnia 1919 r., pisownia oryginalna, wybór i oprac. żet


Zobacz również:

3 komentarze

Śledź tę dyskusję
Zapoznaj się z regulaminem
zaloguj się lub załóż konto, żeby zarezerwować nicka [po co?].
~Silezian (46.204. * .56) 23.12.2022 22:29

Konopiotke (siemieniotke) jeszcze się gdzieniegdzie gotuje. Ale to czasochłonna zupa.

~Muchacc (46.205. * .148) 23.12.2022 21:32

Rybę i mięso do tej pory jedzą zamożni.
Wielka grupa mieszkańców świata nie jada takich w ogóle.

~MariuszBbbbbbb (87.239. * .85) 23.12.2022 21:19

Boga nie ma