Nowiny.pl
Nowiny.pl Regionalny Portal Informacyjny. Codzienny serwis newsowy z terenu Subregionu Zachodniego woj. śląskiego (powiat raciborski, wodzisławski, rybnicki, jastrzębski i żorski).
JastrzebieOnline.pl
JastrzebieOnline.pl JastrzebieOnline.pl to najczęściej odwiedzany portal z Jastrzębie-Zdroju. Codziennie tysiące mieszkańców miasta dowiaduje się od nas o wydarzeniach dziejących się w Jastrzębiu.
eZory.pl
eZory.pl eZory.pl to nowy portal o Żorach stworzony z myślą o dostarczaniu najświeższych i aktualnych informacji lokalnych dla mieszkańców Żor, dotyczących wydarzeń kulturalnych, społecznych, sportowych oraz ważnych informacji miejskich.
AgroNowiny.pl
AgroNowiny.pl Regionalny portal dla rolników. Najnowsze Wiadomości dla rolników, ceny i fachowe porady. Produkcja rolna, hodowla, uprawy, aktualne cenniki rolnicze, technika rolnicza, prawo i agrobiznes.
HistoriON.pl
HistoriON.pl HistoriON to portal dla pasjonatów lokalnej historii. Odkryj fascynującą historię naszego regionu - ciekawe artykuły, wydarzenia, ikony PRL-u, kartka z kalendarza, bohaterowie lokalni, ludzie tej ziemi i biografie na nowym portalu HistoriON.pl
Praca.nowiny.pl
Praca.nowiny.pl Regionalny serwis z ogłoszeniami o pracę oraz informacjami w rynku pracy. Łączymy pracowników i pracodawców w całym regionie.
RowerON
RowerON Projekt „RowerON – wsiadaj na koło, będzie wesoło” to promocja regionu, jego walorów przyrodniczo-kulturowych, infrastruktury rowerowej oraz zachęcenie mieszkańców do aktywnego i zdrowego spędzania czasu.
InspiratON
InspiratON Projekt edukacyjno-medialny „InspiratON – Czas na Zawodowców”, który pomaga uczniom wybrać dobrą szkołę, ciekawy zawód, a potem znaleźć pracę lub założyć własną firmę.
Kupuję - smakuję
Kupuję - smakuję Projekt „Kupuję - smakuję. Wybieram polskie produkty” promujący lokalnych i regionalnych producentów żywności oraz zakupy polskich produktów.
Sport.nowiny.pl
Sport.nowiny.pl Serwis sportowy z regionu. Piłka nożna, siatkówka, koszykówka, biegi. Wyniki, tabele, zapowiedzi.
Sklep.nowiny.pl
Sklep.nowiny.pl Sklep.Nowiny.pl powstał w odpowiedzi na coraz szersze potrzeby naszych czytelników i mieszkańców regionu. Zapraszamy na zakupy wyjątkowych limitowanych produktów!
Instytut Rozwoju Inspiraton
Instytut Rozwoju Inspiraton Instytut powołaliśmy do życia w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na przystępne kursy online rozwijające kompetencje zawodowe. Naszą misją jest tworzenie kursów wspierających rozwój kariery naszych kursantów.

Filar i zagadka – kościół św. Filipa i św. Jakuba [HISTORIA]

Miejsca fara od wieków góruje nad centrum miasta i stanowi jedną z ciekawostek architektonicznych Żor. Kościół był świadkiem narodzin miasta i później jego trudnych dziejów, związanych z konfliktami militarnymi i pożarami. 

Filar i zagadka – kościół św. Filipa i św. Jakuba [HISTORIA]
Historyczne zdjęcie wnętrza kościoła z początku XX wieku. Fot. arch. Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu

Filar i zagadka – kościół św. Filipa i św. Jakuba [HISTORIA]

Kościół pw. świętych apostołów Filipa i Jakuba od lat przyciąga do Żor badaczy architektury oraz historii. Wzmianki o średniowiecznej budowli znajdziemy m.in. u Augustyna Weltzla, Hansa Lutscha i Alfonsa Nowacka u schyłku XIX wieku. Także współcześnie nie trzeba specjalnie szukać publikacji i rozważań, traktujących o żorskiej farze, jak np. wydana w 2011 roku praca Dalibora Prixa, czy późniejsze publikacje historyka sztuki Jakuba Adamskiego (który zestawia żorską świątynię z kościołem Panny Marii w Raciborzu i tym samym wskazuje cenne porównania), a także  kolejne publikacje dr Hanny Golasz Szłomnickiej oraz Hanny Kozaczewskiej-Golasz z Politechniki Wrocławskiej. O ile wcześniejsze prace mocno akcentowały tematy sztuki i historii żorskiej świątyni, tak w pracy dr Golasz-Szłomnickiej można znaleźć skrupulatną analizę technik średniowiecznego budownictwa. Autorki wydawnictwa, które poświęca 12 kart opisowi żorskiego kościoła, przedstawiły jego dokładne wymiary i metody budowlane, stosowane przy wznoszeniu obiektu. 

Kod genetyczny miasta

Wrocławski badacz młodego pokolenia Rafał Eysymontt w swym monumentalnym dziele „Kod genetyczny miasta” napisał: „Podstawowym elementem programu funkcjonalno-estetycznego był kościół parafialny (fara), jego wieże odgrywały główną rolę w kształtowaniu sylwety miasta. Wieże obiektów sakralnych były znakiem patronatu świętych nad miastem, które miało być postrzegane jako „święte miasto” - ziemska kolonia „Niebieskiego Jeruzalem”. Powyższy cytat idealnie pasuje do wizerunku żorskiego kościowa świętych Filipa i Jakuba w przestrzeni miejskiej średniowiecznych Żor. Óq kod genetyczny kościoła został zaczerpnięty z wzorców XII i XIII-wiecznej praktyki budownictwa i planowania miast. Warto wspomnieć, że żorska fara była też obiektem badań dra Bogdana Klocha z Muzeum w Rybniku. 

Najpierw był strop

Żorska świątynia wzniesiona została z cegieł o nieregularnym układzie w wątku wendyjskim i gotyckim. Nawet wysokość cegieł była różna, co jest typowe w sztuce romańskiej i później także okresu nowożytnego. W przytoczonej pracy autorek z Politechniki Wrocławskiej znajdziemy m.in. opinie z badań, które mają na celu ustalenie czasu wznoszenia poszczególnych części kościoła. Co ciekawe, przy budowie fary pojawiały się przeróbki i błędy konstrukcyjne, które naprawiano. Początkowo prawdopodobnie główna partia kościoła miała strop, a sklepienie wykonano później, bo w XV lub XVI wieku. 

Liczne przeróbki i naprawy

Autorzy i badacze żorskiego kościoła są zgodni co do czasu powstania prezbiterium. Datowane jest ono na XIII wiek. Nawę budowano już według technologii architektury XIV wieku. Później jednak powstało wiele zniekształceń i przeróbek, wynikających m.in. z historycznych pożarów miasta oraz znacznych zniszczeniach wywołanych bombardowaniem w 1945 roku. Cegły, ich ułożenie i detale wskazują na to, że kościół w późnym Gotyku uzyskał swój ostateczny kształt. W badaniach autorek potwierdza się hipoteza o planowanej budowie wieży północnej kościoła, która jednak nigdy nie doszła do skutku. W XIX wieku w świątyni zastosowano prace restauracyjne, które świadczą o ówczesnym złym stanie budowli. 

Śląska perełka

Żorska fara znalazła się wśród 21 kościołów z terenu historycznego Śląska, prezentowanych we wspomnianej publikacji „Halowe kościoły z wieku XV i pierwszej połowy XVI na Śląsku”, co podkreśla wartość architektoniczną świątyni wraz z jej wyjątkowością, związaną ze stanem zachowania i historycznymi przeróbkami. Kościół jest odbiciem statusu miasta, zasobności mieszkańców i ich ambicji, a jednocześnie trudnych dziejów Żor. Zainteresowanie badaczy nie słabnie, a to pokazuje, że podjętą wraz z budową miasta decyzją o wzniesieniu kościoła można śmiało nazwać wizjonerstwem tamtych czasów. 

Marcin Wieczorek

Zapoznaj się z regulaminem
zaloguj się lub załóż konto, żeby zarezerwować nicka [po co?].