Wiktor I Maurycy Herzog von Ratibor

ur. 10.02.1818, zm. 30.01.1893

Urodził się 10 II 1818 r. na zamku Langenburg (Wirtembergia), najstarszy syn Franciszka Józefa zu Hohenlohe-Schillingsfürst i Konstancji ks. zu Hohenlohe-Langenburg, której starsza siostra Eliza była żoną landgrafa Wiktora Amadeusza von Hessen-Rotenburga. Po ukończeniu królewskiego gimnazjum w Erfurcie studiował prawo w Getyndze, Bonn i Heidelbergu oraz na akademii w Lozannie. Na podstawie testamentu swojego wuja i ojca chrzestnego landgrafa Wiktora Amadeusza von Hessen-Rotenburga z 1825 r. został spadkobiercą dóbr górnośląskich, w tym księstwa raciborskiego, oraz majętności byłego opactwa benedyktynów w Corvey (Westfalia). Landgraf Wiktor Amadeusz, ustanawiając za zgodą rządu pruskiego spadkobierców wyraził swoją wolę i życzenie, aby utworzona została nowa rodzina szlachecka, obejmująca wszystkie dobra spadkodawcy, położone poza Hesją, której król pruski zechciałby nadać tytuł „Herzog von Ratibor und Fürst von Corvey”. Wiktor Amadeusz zmarł 12 XI 1834 r. w Zębowicach. Jego spadkobierca miał wówczas dopiero 16 lat. Administracją odziedziczonych majętności zajął się jego ojciec Franciszek Józef i matka Konstancja. Książę Franciszek te obowiązki wykonywał od 1834 r. do swojej śmierci 14 I 1847 r. w Corvey. Księżna Konstancja zmarła 25 VII 1847 r. w Rudach. Oboje zostali pochowani na cmentarzu w Corvey. Książę Wiktor - uczestnicząc w obradach westfalskich i śląskich stanów ziemskich - 15 X 1840 r. złożył królowi pruskiemu Fryderykowi Wilhelmowi IV spadkową przysięgę hołdowniczą. Na podstawie stosownego wniosku księcia Franciszka, opartego na życzeniu księcia Wiktora Amadeusza, książę Wiktor Maurycy otrzymał tytuł „Herzog von Ratibor und Fürst von Corvey”, zaś jego dwaj bracia uzyskali prawo noszenia nazwiska „Prinz von Ratibor und Corvey”. Do tych tytułów dodawane było dynastyczne nazwisko Hohenlohe-Schillingsfürst. Jego potomkowie nosili miano „Prinz von Ratibor und Corvey, Prinz zu Hohenlohe-Schillingsfürst”. Utworzona została ordynacja raciborska, w której obowiązywała zasada primogenitury. Majętności nie mogły być dzielone między spadkobierców. Najstarszy syn objął całość majątku i tylko jemu przysługiwał tytuł „Herzog von Ratibor”. Młody, zaledwie 22-letni książę Wiktor 3 IX 1840 r. uroczyście wprowadził się do Rud. W Corvey książę i jego rodzina przebywali bardzo rzadko; dopiero w 1844 r. urządzono w tamtejszym pałacu książęce mieszkanie. Od Wiktora rozpoczyna się numeratura ks. raciborskich: Wiktor Maurycy był „I. Herzog von Ratibor und I. Fürst von Corvey”. Wiktor 19 IV 1845 r. zawarł w Donaueschingen związek małżeński z Amelią, córką ks. Karola Egona zu Fürstenberga, ur. 12 II 1821 r. Z nadaniem nazwiska „von Ratibor” wiązało się dla Wiktora i jego następców dziedziczne członkostwo w pruskiej izbie panów. W styczniu 1877 r. Wiktor został wybrany prezydentem tej izby, a 22 X 1877 r. wyznaczono go na dożywotniego prezydenta izby panów. W latach 1867 - 1890 był członkiem północnoniemieckiego, później niemieckiego Reichstagu jako przedstawiciel niemieckiej partii Rzeszy (Deutsche Reichspartei); był także współtwórcą tej partii „liberalno-konserwatywnej”. Cesarz Wilhelm I. mianował ks. Wiktora członkiem pruskiej rady stanu, w której był odpowiedzialny za sprawy zagraniczne. Działał także w instytucjach regionalnych - od 1856 r. będąc marszałkiem śląskiego landtagu a później landtagu prowincji śląskiej. W 1849 r. został przyjęty do pruskiej służby wojskowej i był mianowany majorem kawalerii. Karierę wojskową zakończył z tytularnym raczej stopniem generała kawalerii à la suite. Podkreśla się kulturalne zainteresowania i zaangażowanie ks. Wiktora w różne przedsięwzięcia w Berlinie, na Śląsku i w Westfalii. Szczególnie należy podnieść sprawę uporządkowania i znacznego powiększenia książęcej biblioteki w Corvey (Hoffmann von Fallersleben). Z małżeństwa Wiktora Maurycego i Amelii zu Fürstenberg urodziło się dziewięcioro dzieci. Wiktor Maurycy zmarł 30 I 1893 r. w Rudach. Uroczystości żałobne odprawiono 3 II w rudzkim kościele w obecności cesarza Wilhelma II oraz licznie zebranej magnaterii i przedstawicieli kół politycznych i gospodarczych. Dzień wcześniej w berlińskiej katedrze Św. Jadwigi celebrowano uroczyste rekwiem z udziałem cesarzowej Augusty Wiktorii i członków izby panów. Ks. Amelia zmarła 17 I 1899 r. również w Rudach. Obaj małżonkowie zostali złożeni do krypty rudzkiego kościoła.

Paweł Newerla