Joseph von Eichendorff

ur. 10.03.1788, zm. 26.11.1857

ur. 10 III 1788 r. w Łubowicach. Baron von, romantyczny poeta i prozaik niemiecki. Pochodził z śląskich Eichendorffów z Krawarza, którzy dziedziczyli majątek po polskim alchemiku Michale Sędziwóju; jego rodzicami byli Adolf i Karolina v. Kloch. Wychowywał się ze starszym bratem Wilhelmem, ich domowym nauczycielem był ks. Bernhard Heinke, przyjacielem dzieciństwa i młodości wikary Paul Ciupke. W latach 1801-06 kontynuowali studia w Heidelbergu, gdzie się też zajmowali literaturą i nawiązali interesujące kontakty intelektualne, tam Józef debiutował jako poeta. W latach 1808-10 trudzili się zarządzaniem rodzinnego majątku (Łubowice, Radoszowy, Sławików, Sumina) i odbyli podróż do Berlina, gdzie poznali

v. Arnima, Brentana, v. Kleista i słuchali wykładów Fichtego; w tym okresie Józef pisał juvenilia i zbierał górnośląskie baśnie i podania, bo dobrze znał język polski. Jesienią udali się do Wiednia w celu ukończenia studiów, co miało miejsce 2 lata później; tam nawiązali bliskie kontakty z F. Schleglem i jego żoną Doroteą, C.M. Hofbauerem, Th. Kõrnerem. Józef skończył powieść „Ahnung u. Gegenwart” („Przeczucie i teraźniejszość”) i pracował nad nowelą „Aus dem Leben eines Taugenichts” („Z życia nicponia”). Drogi obu braci się rozeszły: Wilhelm został austriackim urzędnikiem, Józef był w latach 1813-14 porucznikiem w pruskiej Landwehrze (obronie krajowej), ale nie uczestniczył w walkach. W 1815 r. poślubił we Wrocławiu Luizę v Larisch, córkę właściciela Pogrzebienia. Po dłuższym pobycie na Górnym Śląsku w 1816 r. został referendarzem, potem asesorem Rejencji we Wrocławiu; w 1818 r. w Łubowicach umarł jego ojciec. W latach 1821-24 był radcą stanu Nadprezydium w Gdańsku, m.in. zajmował się sprawami Kościoła katolickiego i szkolnictwa, w 1822 r. zmarła mu matka (ostatni związek z Łubowicami), opublikował dramat „Krieg denPhilistern” („Wojna filistrów”). W 1824 r. został radcą w Nadprezydium w Królewcu, w 1826 r. ukazały się sławne nowele „Aus dem Leben eines Taugenichts und Das Marmorbild” („Z życia nicponia” i „Posąg z marmuru”). W latach 1831-42 był urzędnikiem ministerstw w Berlinie, m.in. Wyznań Religijnych, publikował w czasopismach, wydawał „Viel Lärmen um nichts” („Wiele hałasu o nic”) i inne utwory, w 1837 r. opublikował pierwszy zbiór poezji „Gedichte” („Wiersze”). W 1841 r. został mianowany tajnym radcą stanu, ukazało się 4-tomowe wydanie dzieł, w 1844 r. przeszedł na emeryturę; za służbę publiczną w Prusach nigdy nie otrzymał wyróżnienia ani orderu. Odtąd żył jako wolny pisarz, utrzymywał bliskie stosunki z dziećmi, szczególnie z córką Teresą w Gdańsku, potem w Berlinie, podróżował do Wiednia (gdzie w 1845 r. po raz ostatni widział brata Wilhelma), do Drezna. Dużo podróżował, w 1847 r. spotkał się w Wiedniu z Schumannem, Grillparzerem, Stifterem i siostrą Luizą. W latach 1855-57 przebywał u córki w Nysie, gdzie umarła żona, zamieszkiwał też na zamku w Jaworniku na Śląsku austriackim, odwiedzał rodzinną majętność w Sedlnicach na Morawach; zmarł 26 XI 1857 r. w Nysie i został pochowany obok żony na cmentarzu Jeruzalem. Stał się bardzo popularnym poetą, gdyż do jego pięknych, „śpiewnych” wierszy komponowali melodie m.in.: Schumann, Mendelssohn-Bartholdy, Brahms, były powszechnie śpiewane przez chóry w Niemczech i na Śląsku. Po 1945 r. życie i twórczość poety ze Śląska była w Niemczech gloryfikowana, a w Polsce pomijana i dopiero w 199. rocznicę śmierci odnowiono pamięć o poecie. W nysie uporządkowano grób, w „Przemianach” W. Szewczyka opublikowano reportaż o Łubowicach, ukazały się przekłady K. Iłłakowiczówny. Odrodzenie popularności poety na Śląsku nastąpiło po obchodach w Niemczech i w Łubowicach 200. rocznicy urodzin w 1988 r. ukazały się pierwsze publikacje o nim, przekłady jego wierszy, które tłumaczyli m.in.: Z. Przesmycki-Miriam, St. Napierski, K. Iłłakiowiczówna, B. Lubosz, A. Lam.

Ryszard Kincel