Iskra z kombajnu i wybuchowe stężenie metanu. WUG wskazuje przyczyny tragicznego wypadku w KWK Pniówek, w którym zginęło 16 górników

Tragiczny 20 kwietnia 2022 w KWK Pniówek

W czwartek (16.01.) prace zakończyła komisja powołana przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego dla zbadania okoliczności i przyczyn wybuchu metanu oraz wypadku zbiorowego w KWK Pniówek w Pawłowicach, należącej do Jastrzębskiej Spółki Węglowej. Do tragicznego zdarzenia doszło 20 kwietnia 2022 roku w rejonie ściany N-6 w pokładzie 404/4 + 405/1.

Kilkanaście minut po północy, w trakcie urabiania kombajnem odcinka ściany przyległego do chodnika N-11, nastąpił wybuch metanu. W wyznaczonej strefie zagrożenia znajdowało się 42 pracowników, z tego 16 w rejonie ściany N-6. 39 udało się wycofać, dwóch górników sekcyjnych i górnik kombajnista zostali w ścianie. Na ratunek pospieszyły im trzy własne zastępy ratownicze.

Trzy godziny od momentu wybuchu, w czasie gdy w chodniku N-11 jeden z zastępów ratowniczych transportował na noszach odnalezionego górnika sekcyjnego, drugi zastęp wchodził do ściany od strony chodnika N-12, a trzeci przemieszczał się chodnikiem N-11 w kierunku ściany w celu udzielenia pomocy górnikowi kombajniście, nastąpił drugi wybuch metanu.

Utracono wskazania z większości czujników gazometrii automatycznej zabudowanych w rejonie ściany, a jego skutki odczuto także w bazie ratowniczej. W zagrożonym rejonie pozostało 7 osób tj. górnik kombajnista, górnik sekcyjny oraz zastęp ratowniczy (5 ratowników).

W wyniku katastrofy górniczej poszkodowanych zostało 48 pracowników - 16 zginęło, zostało rannych, w tym 7 - ciężko.

Przeprowadzono szczegółowe i specjalistyczne analizy

22 kwietnia 2022 roku powołano komisję kierowaną początkowo przez ówczesnego wiceprezesa WUG dr. inż. Krzysztofa Króla, a od 5 listopada 2024 roku przez dyrektora Departamentu Górnictwa Podziemnego i Odkrywkowego dr. inż. Zbigniewa Rawickiego. W skład komisji wchodzili także przedstawiciele wyższych uczelni, instytutów naukowo-badawczych, Państwowej Inspekcji Pracy, jednostek ratownictwa górniczego, związków zawodowych oraz Okręgowego Urzędu Górniczego w Rybniku i Wyższego Urzędu Górniczego.

Do zadań komisji należały:

• analiza wybuchu metanu oraz wypadku zbiorowego w szczególności w aspekcie przyczyny, przebiegu oraz rejonu objętego skutkami zdarzenia,
• ocena akcji ratowniczej,
• ocena działań podejmowanych przez przedsiębiorcę i kierownika ruchu zakładu górniczego dla zwalczania zagrożenia metanowego w rejonie miejsca zdarzenia,
• ocena możliwości dalszego prowadzenia ruchu zakładu górniczego w rejonie miejsca zdarzenia.

Do 16 stycznia br. komisja odbyła 10 posiedzeń. Z jej składu wyodrębnione zostały cztery zespoły robocze, których zadaniem było opracowanie ekspertyz dotyczących zagadnień aerologicznych, ratowniczych oraz związanych z zagrożeniami występującymi w rejonie zdarzenia. Zespołami kierowali przedstawiciele nauki i ratownictwa górniczego.

W okresie prac komisji pięciokrotnie prowadzone były akcje ratownicze, z których pierwsza trwająca od 20 kwietnia do 2 maja 2022 roku związana była bezpośrednio ze zdarzeniem. Kolejne cztery, prowadzone w lutym, wrześniu i październiku 2023 roku, związane były z koniecznością odnalezienia siedmiu pracowników zaginionych w trakcie zdarzenia.

Komisja ustaliła przyczyny i okoliczności wybuchu metanu w KWK Pniówek

W toku prac komisji prezes Wyższego Urzędu Górniczego wystąpił do Prokuratury Okręgowej w Gliwicach o udostępnienie materiału dowodowego zgromadzonego w śledztwie. Materiał ten był podstawą do sporządzenia ekspertyzy uzupełniającej, związanej z określeniem pochodzenia inicjału do zapalenia i wybuchu metanu. Na dziesiątym posiedzeniu komisji, która odbyła się właśnie w czwartek (16.01.) przyjęto sprawozdanie z jej prac, w którym zawarto przyczyny zdarzenia, a także wnioski mające na celu zapobieżenie podobnym zdarzeniom w przyszłości.

Komisja na podstawie analizy całości materiału ustaliła że prawdopodobnym inicjałem zapalenia metanu i jego wybuchu o godz. 0:12 w dniu 20.04.2022 r. była iskra tarciowa organu urabiającego kombajnu z elementem stalowym obudowy rejonu skrzyżowania ściany N-6 z chodnikiem N-11 lub iskra tarciowa organu urabiającego kombajnu z piaskowcem.

Do niekontrolowanego nagromadzenia i utrzymywania się niebezpiecznego, wybuchowego stężenia metanu przyczynił się brak odpowiednich gabarytów geometrycznych skrzyżowania ściany N-6 z chodnikiem N-11 (wylot powietrza), wskutek nadmiernego opadu skał ze stropu oraz nagromadzonego urobionego węgla podczas trzykrotnego dojazdu kombajnu do chodnika N-11, co sprzyjało powstaniu niewłaściwie przewietrzanych przestrzeni w miejscu pracy organu urabiającego kombajnu.

Zapalenie i wybuch metanu w rejonie skrzyżowania ściany N-6 z chodnikiem N-11 spowodowały przemieszczenie znacznej ilości metanu przez zroby w kierunku chodnika N-12 i gwałtowny wzrost stężenia tego gazu w rejonie skrzyżowania ze ścianą N-6, zarejestrowany przez czujnik MM751.

Wykluczono szereg innych przyczyn

Przeprowadzone analizy materiałów uzyskanych z Prokuratury Okręgowej w Gliwicach oraz zabezpieczonych przez Okręgowy Urząd Górniczy w Rybniku, w szczególności wyników prób powietrza pobieranych ze zrobów ściany N-6 w celu wczesnego wykrywania pożarów endogenicznych, potwierdzają, że w zrobach ściany N-6 dochodziło do procesu utleniania węgla przechodzącego w proces samozagrzewania. Z tego powodu komisja wykluczyła pożar endogeniczny w zrobach ściany N-6 jako inicjał zapalenia i wybuchu metanu.

Komisja wykluczyła ponadto, jako przyczyny zainicjowania zapalenia i wybuchu metanu, następujące źródła:

• wykonywanie robót strzałowych,
• wykonywanie prac spawalniczych w ścianie N-6 przed zdarzeniem,
• wyładowania elektrostatyczne związane ze stosowaniem środków chemicznych, środków ochrony indywidualnej, a także tkanin powlekanych,
• stosowanie otwartego ognia lub środków zapalczych.

Brak akceptacji do wznowienia eksploatacji ściany N-6

Wnioski opracowane w oparciu o wymienione przyczyny i analizowany materiał skierowane zostały bezpośrednio do przedsiębiorców wydobywających węgiel kamienny, jednostek ratownictwa górniczego, a także do jednostek naukowo-badawczych. Merytoryczna treść wniosków obejmowała przede wszystkim zagadnienia z zakresu aerologii górniczej oraz ratownictwa górniczego. Ponadto komisja oceniła, jako nieuzasadnioną i niosącą nieakceptowalne ryzyko, możliwość wznowienia eksploatacji ścianą N-6.

_{źr. WUG, o. sqx}

***

Sprawdź także:

• Katastrofa w KWK Pniówek: Akcja ratunkowa wstrzymana po trzecim wybuchu [ARTYKUŁ AKTUALIZOWANY]
• Akcja ratunkowa na Pniówku: 7 osób zaginionych, rodziny czekają na wieści na terenie kopalni
• KWK Pniówek: JSW chce wznowić poszukiwania górników zaginionych po wybuchu metanu. Spółka złożyła wniosek do WUG
• Ratownik górniczy: "Białe Anioły z Pniówka" to najwięksi bohaterowie, jakich znam [ZDJĘCIA]
• Akcja poszukiwawcza w kopalni Pniówek będzie wznowiona. Zatwierdzili plan
• W kopalni Pniówek rozpoczęła się akcja ratownicza [ZDJĘCIA, WIDEO]
• Rok po katastrofie w kopalni Pniówek [ZDJĘCIA]
• Trwa akcja ratownicza w KWK Pniówek. Ratownicy szukają zaginionych górników [ZDJĘCIA]
• JSW w sprawie akcji w KWK Pniówek: Odnalezieni górnicy już na powierzchni
• To była jego pierwsza i ostatnia akcja ratownicza. Jarosław Majerski z KWK Pniówek odszedł na wieczną szychtę [ZDJĘCIA]
• Pogrzeb śp. Łukasza Sokołowskiego, ostatniego górnika, który zginął w kopalni Pniówek [ZDJĘCIA]
• Fikcyjne pomiary metanu. Czterech górników usłyszało zarzuty w śledztwie dot. katastrofy na Pniówku
• Fałszowanie wyników pomiaru metanu w KWK Pniówek. Zarząd JSW zapowiada "wyciągnięcie surowych konsekwencji"
• Pracownik wyższego dozoru z zarzutami w sprawie wypadku w KWK Pniówek